Carro Tipo F – Ferrovia dello Stato (FS). Wagon kryty serii F kolei włoskich w wielkości TT ma już za sobą drugą premierę u dwóch producentów. Obecnie model ten dostępny jest w wykonaniu Tilliga. Kilka lat temu pojawił się w ofercie firmy Hädl Manufaktur. Na razie przyjrzymy się starszemu modelowi z oferty Hädla. Polskie oznakowanie wagonów wykonała firma EKA model w porozumieniu z producentem modeli.
Historia wagonów serii F
Historia wagonów serii (typu) F zaczyna się jeszcze przed powołaniem do życia w 1905 roku kolei państwowych we Włoszech (Ferrovia dello Stato – FS). Kilka fabryk taboru we Włoszech wyprodukowało łącznie około 10 tysięcy wagonów. Elementem wspólnym dla tych wagonów jest charakterystyczny dach dwuspadowy, bardzo rzadko spotykany w taborze kolejowym. Zmieniała się konstrukcja ścian wagonu. Pierwowzór modelu w wielkości TT posiadał już ściany oszalowane blachą. Wagony tej serii podobnie jak inne z tego okresu były budowane w dwóch wersjach bez hamulca ręcznego i z hamulcem ręcznym obsługiwanym z budki. Wagony tego typu znalazły się również na PKP. Część z nich była użytkowana jako owocarki.
Dane techniczne wagonów serii F
Długość całkowita wagonu – 9180 mm.
Długość pudła 8000 mm.
Rozstaw osi 6100 mm.
Wysokość wagonu – 3696 mm.
Model wagonu serii F
Hädl Manufaktur przyzwyczaił nas do modeli wagonów wykonanych z tworzywa, z dobrą jakością odlewów. Modele włoskich wagonów serii F również utrzymują ten poziom.
Osie zostały obsadzone w łożyskach wykonanych z blachy. Takie rozwiązanie zapewnia długi czas pracy modelu bez uszkodzeń podwozia modelu.
Model jest wyposażony w kinematyki krótkiego sprzęgu wraz z gniazdem zgodnym z normą NEM 358. Kinematyka pracuje poprawnie, wagon dobrze współpracuje z innymi wagonami.
Pudło modelu przedstawia wagon ze ścianami oszalowanymi blachą. Zgodnie z oryginałem odtworzono w modelu liczne otwory wentylacyjne.
Również ściana czołowa została wykonana z wieloma szczegółami. Zwraca uwagę uwzględnienie uchwytów pod zderzakami na czołownicy. Hädl jest chyba jedynym producentem odlewającym te elementy razem z podwoziem.
Model jest wykonany bardzo dokładnie. Obrazuje to poniższe zestawienie.
Masa modelu jest nieco większa niż to wynika z przeliczenia długości modelu, ale mieści się w granicach dopuszczonych przez normę NEM 302. Model nie powinien więc powodować wykolejania się innych wagonów w składzie, szczególnie na łukach o małym promieniu i rozjazdach. Jest to szczególnie ważne w mieszanych składach pociągów zbiorowych powszechnie spotykanych w epoce III i chętnie odtwarzanych na makietach.
Kinematyka działa poprawnie i dobrze sobie radzi podczas przejeżdżania przez przeciwstawne łuki o bardzo małym promieniu r=286 mm. Współpraca mechanizmu kinematyki z innymi wagonami jest prawidłowa. Mechanizm jest zgodny z normami NEM 351 – 352 oraz NEM 358.
Zderzaki stanowią dość istotny problem, gdy zestawia się skład wagonów wyposażonych w mechanizm krótkiego sprzęgu. W przypadku modeli wagonów z rodziny F zderzaki zamontowane są na prawidłowej wysokości, zgodnej z normą NEM303. Zderzaki nie przeszkadzają podczas pokonywania łuków, nie zakleszczają się ze zderzakami innych wagonów.
Oznakowanie wagonów wykonała firma EKA-model. Wagony z rodziny F (PKP Kdn) posiadają bardzo starannie naniesione i opracowane oznakowanie umieszczono na pudle wagonu – w tym również na ścianie czołowej, oraz na ostoi.
Wagony z rodziny F w składzie pociągu
Daty naprawy głównej obu wagonów – listopad 1950 (Kdn 148 547) i wrzesień 1951 (Kdn 148 722) to epoka IIIb (lata 1951 – 56). Nie jest to okres zbyt bogato reprezentowany przez tabor PKP w wielkości TT. Z tego czasu w ofercie EKA – model powstały również wagony owocarki i są to także opisywane wagony pochodzenia włoskiego z rodziny F. Do pociągu można włączyć na przykład również model węglarki Breslau (Tillig nr. kat. 500956) oraz węglarki Nürnberg (PMT nr, kat. 65146) i zbliżone do nich konstrukcyjnie wapniarki Wuppertal (PMT nr. kat. 65242). Łatwiej jest z dobraniem lokomotywy. W zasadzie wszystkie dostępne obecnie w TT modele parowozów wyprodukowane przez wielkoseryjnych producentów (Tillig, PIKO) z oznaczeniami PKP pasują do epoki IIIb, gdy lokomotywy te dopiero zaczynały przechodzić naprawy główne podczas których montowano typowe dla PKP wyposażenie.
Modele wagonów z rodziny F
Hädl Manufaktur
113201 – FS zestaw: F.C 1135 340 i Fc 116 364 ep II.
113203 – FS zestaw: F 1 128 920 i F 1 114 195 ep. III.
113204 – zestaw Glr ep. IV.
115800 – w tym wagon DR G 40 50 8541 932-4 REV M 22.3.84 ep. IV.
115005 – zestaw DR G 02-34-53 i 02-34-57 Sonderset Gerätewagen/Dienstwagen der SDAG Wismut ep. III.
113224 – wagon DR G(Gw) 30 50 942 0156-6 ep. IV
EKA model
503185 – wagon owocarka budowy włoskiej PKP ep.IIIb (model na indywidualne zamówienie) So 0 715 531
503185 – wagon owocarka budowy włoskiej PKP ep.IIIb (model na indywidualne zamówienie) So 0 715 542
553180 – zestaw dwóch wagonów krytych PKP ep.IIIb typ włoski (ex FS serii F) Kdn 148 547 oraz Kdn 148 722
553181 – wagon kryty budowy włoskiej PKP ep. IIIc Kdn 183 154 (wagon przeznaczony do złomowania)
553182 – Wagon owocarka budowy włoskiej PKP So 0 715 549
553185-1 Wagon owocarka budowy włoskiej PKP ep.IIIb So 0 715 533
553185-2 – Wagon owocarka budowy włoskiej PKP ep.IIIb So 0 715
